Tartuffel » Specials » Poezie in de bijbel

Chiasme of kruisstelling, parallellisme, acrostichon

Chiasme of kruisstelling, parallellisme, acrostichon In deze artikelenreeks bespreken we de volgende stijlfiguren die in de Bijbel gebruikt worden: chiasme of kruisstelling, parallellisme en acrostichon. In de Hebreeuwse poëzie is parallellisme de belangrijkste stijlfiguur. Er kunnen in de Hebreeuwse poëzie grofweg drie typen van parallellisme worden onderscheiden: synoniem parallellisme of het overeenkomende parallellisme; antithetisch parallellisme of het tegenstellende parallellisme; synthetisch parallellisme of het aanvullende parallellisme.

Stijlfiguren in de Bijbel

Een acrostichon is een vers of gedicht waarvan de eerste letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gezet, een woord of soms zelfs een zin vormen. Een acrostichon wordt daarom ook wel 'een alfabetisch gedicht' genoemd.

Parallellisme is in de Hebreeuwse Poëzie de belangrijkste stijlfiguur. Hierbij is er sprake is van ten minste twee parallelle versregels. De zinnen versterken elkaar, of zijn complementair.

Er is sprake van een chiasme als in de tweede helft van een vers de overeenkomstige termen of thema's in de eerste helft van het vers omgekeerd terugkomen. De volgorde van twee parallelle thema's worden omgekeerd. Hierdoor ontstaat er een kruisstelling.

Voorbeelden

Het boek Klaagliederen is uitgezonderd het 5e hoofdstuk, in de vorm van het acrostichon gebouwd. De betreffende klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het Hebreeuws alfabet. Een dergelijke vorm wordt ook wel abecedarium genoemd.
Ook de psalmen 9, 10, 25, 34, 37, 111, 112, 119 en 145 zijn een acrostichon met de letters van het Hebreeuwse alfabet.

Een voorbeeld van een parallellisme uit de Psalmen:
  • Hij doet mij nederliggen in grazige weiden;
  • Hij voert mij zachtkens aan zeer stille wateren. (psalm 23)
Parallellisme in Prediker & Psalmen: Parallellisme in bijbel

Parallellisme in Prediker & Psalmen: Parallellisme in bijbel

Poëzie in de bijbel: we bespreken 'parallellisme' in de Bijbelboeken Prediker en Psalmen en komen met een aantal voorbeelden van parallellisme in deze geschriften. In de Hebreeuwse poëzie is parallell…
Chiasme of kruisstelling in de Bijbel: Psalm 8, 9 en 109

Chiasme of kruisstelling in de Bijbel: Psalm 8, 9 en 109

Een chiasme of kruisstelling is een literaire stijlvorm die gebruikt wordt in de Hebreeuwse poëzie. Een chiasme is een repetitio met omkering. Bij repetitio worden (delen van) woorden of zinswendingen…
Acrostichon in de bijbel: in Psalm 119 en klaagliederen

Acrostichon in de bijbel: in Psalm 119 en klaagliederen

Bij een acrostichon of naamdicht, vormen de eerste letters van elke regel een woord. In de Bijbel komen we deze stijlvorm ook tegen, onder meer in Psalm 119, klaagliederen. Een acrostichon is een vers…
Gepubliceerd door Tartuffel op 04-02-2010, laatst gewijzigd op 19-07-2013. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties