Testosteron bij mannen en vrouwen meten en testosterontekort

Testosteron is een mannelijke geslachtshormoon dat verantwoordelijk is voor veel van de fysieke kenmerken die specifiek zijn voor volwassen mannen. Testosteron speelt een sleutelrol bij de voortplanting en het behoud van bot- en spierkracht.Testosteron wordt geproduceerd door de geslachtsklieren (door de Leydig-cellen in de testes of teelballen bij mannen en door de eierstokken bij vrouwen), hoewel kleine hoeveelheden ook door de bijnieren bij zowel mannen als vrouwen worden geproduceerd. Het is een androgeen, wat betekent dat het de ontwikkeling van mannelijke kenmerken stimuleert.

• Testosteron bij mannen en vrouwen
• Testosteronniveau meten of conroleren
• Te veel testosteron
• PCOS
• Aandoeningen
• Anabole steroïden
• Te weinig testosteron

Testosteron bij mannen en vrouwen

Testosteron is bij mannen in veel grotere hoeveelheden aanwezig dan bij vrouwen. Testosteron initieert bij het ongeboren kind (jongetje) de ontwikkeling van de ontwikkeling van de mannelijke primaire geslachtskenmerken en tijdens de puberteit zorgt het hormoon voor de ontwikkeling van de mannelijke secundaire geslachtskenmerken. Na de puberteit is testosteron belangrijk voor het in stand houden van het mannelijk voortplantingsapparaat, de mannelijke vormen en de productie van sperma. En bij zowel mannen als vrouwen speelt het een rol bij het libido. Testosteron wordt bij mannen geproduceerd in de bijnieren en in de teelballen. Bij vrouwen wordt testosteron geproduceerd door de eierstokken en bijnieren. Het grootste deel van het testosteron dat in de eierstok wordt geproduceerd, wordt omgezet in het belangrijkste vrouwelijke geslachtshormoon, oestradiol.

Testosteronniveau meten of conroleren

De regulatie van de productie van testosteron wordt nauwlettend gecontroleerd teneinde normale bloedspiegels te handhaven, hoewel de niveaus meestal het hoogst zijn in de ochtend en daarna allengs dalen. De hypothalamus en de hypofyse zijn belangrijk bij het controleren van de hoeveelheid testosteron die door de teelballen wordt geproduceerd. Als reactie op het gonadotrofine-vrijmakende hormoon uit de hypothalamus produceert de hypofyse het luteïniserend hormoon (LH) dat in de bloedbaan naar de geslachtsklieren reist en de productie en afgifte van testosteron stimuleert.

Naarmate de bloedspiegels van testosteron toenemen, zorgt dit er weer voor dat de productie van gonadotrofine-vrijmakend hormoon uit de hypothalamus wordt onderdrukt, wat op zijn beurt de productie van luteïniserend hormoon door de hypofyse onderdrukt. De testosteronniveaus beginnen als gevolg hiervan te dalen, dus negatieve feedback neemt af en de hypothalamus hervat de secretie van het gonadotrofine-vrijmakende hormoon.

Te veel testosteron

Het effect van overmatig testosteron op het lichaam is afhankelijk van zowel je leeftijd als je geslacht. Het is onwaarschijnlijk dat volwassen mannen een aandoening ontwikkelen waarbij ze te veel testosteron produceren en het is vaak moeilijk te zien dat een volwassen man te veel testosteron heeft. Het is duidelijker dat jonge kinderen met te veel testosteron een valse groeispurt kunnen meemaken en tekenen van vroege puberteit vertonen en dat jonge meisjes abnormale veranderingen in hun genitaliën kunnen ervaren. Bij zowel mannen als vrouwen kan te veel testosteron leiden tot vroegtijdige puberteit en resulteren in onvruchtbaarheid.

PCOS

Bij vrouwen kunnen hoge bloedspiegels van testosteron ook een indicator zijn voor het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS). Vrouwen met deze aandoening kunnen last hebben van acne, overmatige lichaams- en gezichtsbeharing (genaamd hirsutisme), en kaalheid aan de voorkant van de haarlijn, toegenomen spiermassa en een dieper wordende stem.

Aandoeningen

Er zijn ook verschillende aandoeningen die ervoor zorgen dat het lichaam te veel testosteron aanmaakt. Deze omvatten androgeenresistentie, aangeboren bijnierhyperplasie en eierstokkanker.

Anabole steroïden

Het gebruik van anabole steroïden (gefabriceerde androgene hormonen) sluit de afgifte van luteïniserend hormoon en follikelstimulerend hormoonafscheiding uit de hypofyse af, wat op zijn beurt de hoeveelheid testosteron en sperma dat wordt geproduceerd in de teelballen vermindert. Bij mannen resulteert langdurige blootstelling aan anabole steroïden in onvruchtbaarheid, verminderde geslachtsdrift, kleiner wordende teelballen en ontwikkeling van de borsten. Leverbeschadiging kan het gevolg zijn van langdurig gebruik van anabole steroïden. Gedragsveranderingen (zoals verhoogde prikkelbaarheid) kunnen ook worden waargenomen. Ongewenste reacties komen ook voor bij vrouwen die regelmatig anabole steroïden nemen, omdat een hoge concentratie testosteron, zowel natuurlijk als gefabriceerd, masculinisatie (virilisatie) van vrouwen kan veroorzaken.

Te weinig testosteron

Als er een tekort aan testosteron optreedt tijdens de ontwikkeling van de foetus, zullen de mannelijke kenmerken mogelijk niet volledig tot ontwikkeling komen. Als er tijdens de puberteit testosterondeficiëntie optreedt, kan de groei van een jongen vertragen en is er geen groeispurt te zien. Het kind heeft mogelijk een verminderde ontwikkeling van schaamhaar, verminderde groei van de penis en teelballen en blijft de 'baard in de keel' achter. Rond de tijd van de puberteit kunnen jongens met te weinig testosteron ook minder kracht en uithoudingsvermogen hebben dan normaal, en hun armen en benen kunnen buitenproportioneel blijven groeien in verhouding met de rest van hun lichaam.

Bij volwassen mannen kan een laag testosterongehalte leiden tot een vermindering van spiermassa, verlies van lichaamshaar en een gerimpeld 'perkamentachtig' uiterlijk van de huid. Testosteronniveaus bij mannen dalen va nature naarmate ze ouder worden.

Lage testosteronniveaus kunnen stemmingsstoornissen (depressie), verhoogd lichaamsvet, verlies van spierspanning, onvoldoende erecties en slechte seksuele prestaties, osteoporose (botontkalking), concentratiestoornissen, geheugenverlies en slaapstoornissen veroorzaken. Dit komt voor bij slechts een minderheid (ongeveer 2%) van de oudere mannen.