Klassieke en operante conditionering en sociaal leren

Met conditionering wordt een proces aangeduid waarbij het gedrag van een mens verandert als gevolg van ervaringen die hij opdoet. Het gaat om gedrag, dat onder bepaalde voorwaarden tot stand komt en een gedragspatroon wordt: aangeleerd gedrag. Het bestraffen van ongewenst - en het belonen van gewenst gedrag zijn de bekendste condities. Er zijn twee soorten van conditionering: klassieke en operante conditionering. Bij sociaal leren leren mensen door het gedrag van anderen te observen.

Klassieke conditionering: leren van voorwaardelijke reflexen

In dit artikel gaan we in op het begrip klassieke conditionering en bespreken we enkele typische kenmerken zoals:

• verwerving;
• extinctie of uitdoving;
• spontaan herstel;
• generalisatie en discriminatie.

Ook bespreken we enkele voorbeelden uit het dagelijkse leven met betrekking tot klassieke conditionering van mensen.

Operante conditionering: gedragsverandering door gevolgen

Bij operante conditionering leren we door de gevolgen die bepaald gedrag voor ons heeft. Gedrag is een respons op een stimulus, een prikkel en heeft altijd bepaalde consequenties die de waarschijnlijkheid beïnvloeden dat het gedrag in de toekomst herhaalt of juist nagelaten zal worden. Het bestraffen van ongewenst gedrag en het belonen van gewenst gedrag zijn de bekendste condities om gedrag te veranderen en gedragsverandering te bewerkstelligen.

In het artikel wordt onder andere ingegaan op:

• regels voor straffen (handig voor ouders en mensen die met kinderen werken); en
• regels voor bekrachtiging.

Observerend/sociaal leren: observatie - imitatie - rolmodel

Bij 'observerend leren' leren mensen door het gedrag van anderen te observeren. Maar let op: niet al het gedrag wordt nagevolgd. Er zijn een aantal factoren die bepalen of mensen gedrag van anderen gaan imiteren. We noemen: wordt het gedrag beloond of bestraft en wat is de status van het rolmodel?