Artrose: symptomen, oorzaak, behandeling en omgaan met pijn

Artrose werd in het verleden ook wel 'gewrichtsslijtage' of kortweg 'slijtage' genoemd, maar dat is niet correct. Artrose is een reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen vermindert. Ook neemt de hoeveelheid kraakbeen af. Als gevolg van dit proces krijg je last van klachten aan de gewrichten. Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar vaak gaat het om de heup, knie, handen, voeten en wervelkolom.

Kraakbeen

In een gewricht komen twee botuiteinden bij elkaar. Alle gewrichten bestaan voor en deel uit kraakbeen. Kraakbeen is glad en elastisch weefsel. Samen met het vocht dat in het gewricht wordt aangemaakt (synovia genaamd), is een soepele beweging mogelijk. Kraakbeen is daarnaast erg elastisch, zodat het schokken kan opvangen, bijvoorbeeld bij het hardlopen.Bij artrose vermindert de kwaliteit van dit kraakbeen, maar ook de hoeveelheid kraakbeen vermindert. Hierdoor kunnen botstukken te dicht bij elkaar komen te liggen. Ook kan het bot onder het kraakbeen van structuur veranderen. Zo kunnen er osteofyten ontstaan, dat zijn harde uitsteeksels of knobbels. Deze kunnen het gewricht in de weg zitten en pijn veroorzaken.

Klachten

De klachten die gepaard gaan met artrose beperken zich tot de gewrichten. De meest voorkomende klachten zijn:

• Pijn. Meestal gaat het om een doffe pijn. Je kunt de pijn voelen in het gewricht zelf, maar er kan ook sprake zijn van uitstralende pijn. Er is sprake van startpijn: dat is pijn die ontstaat als je na een rustpauze gaat bewegen. De pijn kan later op de dag in intensiteit toenemen. De pijnklachten kunnen bij sommige mensen verergeren door kou en vochtigheid.
• Stijfheid. Na ene tijdje rust voelen de gewrichten stijf aan. Dit wordt 'startstijfheid' genoemd. Dit vermindert door te bewegen.
• Vermoeidheid. Deze vermoeidheid wordt niet direct door artrose veroorzaakt, maar kan er wel mee samenhangen. Bijvoorbeeld doordat je slecht slaapt vanwege de pijn of omdat iedere activiteit die je onderneemt veel energie kost vanwege de klachten.
• Krakend of schurend geluid. Dit verschijnsel dat zich voordoet tijdens het bewegen wordt ook wel crepitatie genoemd.
• Beperking van de beweeglijkheid van het gewricht. Door de veranderingen in en rond de gewrichten, komt het voor dat je een gewricht nier meer (helemaal) kan buigen of strekken.
• Verandering van vorm. De vorm van het bot kan als gevolg van artrose veranderen. Er kunnen bijvoorbeeld botuitsteeksels ontstaan, osteofyten genaamd. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld knobbeltjes aan de vingergewrichten ontstaan.